Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

VPRO

Bewerkte afleveringen van het VPRO-programma Tegenlicht, voor de vakken maatschappijleer, aardrijkskunde, economie, biologie, techniek en scheikunde/NLT.

Programmaheaders

Organisatie en bestuur

Tegenlicht in de klas

Programmalogo's

VPRO Tegenlicht

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Al jarenlang denken wij dat we de natuur het best kunnen beschermen  door er een hek om heen te zetten. Maar nu wordt er anders over gedacht en moeten we weer leren om samen te leven met de natuur.

Samenleven met de natuur

De Noordzee is belangrijk voor de visserij, maar milieuorganisaties wijzen ook op de negatieve effecten van de beroepsvisserij.

De toekomst van de visserij

Het succes van een land wordt vaak gelijkgesteld aan de mate van economische groei. Als het economisch beter wordt, heeft iedereen het goed - dat is de gedachte. Maar is groei wel het enige doel van ons bestaan?

Meer dan economische groei

In Nederland verdienen hoogopgeleiden mensen het meeste geld. Maar dat zou wel eens kunnen gaan veranderen, want er is een schaarste aan loodgieters en technisch installateurs. En die zijn hard nodig in de energietransitie van Nederland.

In Nederland verdienen hoogopgeleide mensen het meeste geld. Maar dat zou wel eens kunnen gaan veranderen, want er is een schaarste aan loodgieters en technisch installateurs. En die zijn hard nodig in de energietransitie van Nederland.

Vakmensen voor de toekomst 

Tegenlicht in de klas 

Video’s op het internet zijn niet altijd betrouwbaar. Steeds vaker duiken er nepvideo’s op, op websites en social-media en ze worden steeds moeilijker van echt te onderscheiden.

Een nep-video is door de meeste mensen wel te herkennen. Tenminste dat is tot voor kort meestal het geval geweest. De laatste jaren is met nieuwe digitale technieken beeldmanipulatie steeds vernuftiger geworden. Nepvideo’s zijn steeds meer levensecht geworden en de grens tussen nep en waarheid wordt dan ook vager. 

Henry Ajder is filosoof en deepfake deskundige. Hij denkt na over de impact die het gebruik van synthetische oftewel kunstmatige beelden heeft op de samenleving.

Het is nu al mogelijk om je eigen avatar te maken en die te gebruiken op social media of in live gesprekken. Als je haar niet goed zit, of je bent nog niet uitgeslapen, dan kun je je avatar inzetten en die laten praten en bewegen zoals jij…  en niemand die het merkt. Maar dat is niet het enige…

Ook schrijfster Nina Schick onderzoekt de invloed van deze deepfake technologie op onze maatschappij.

Het wordt steeds makkelijker om zelf een deepfake te maken. Je ziet ze dan ook regelmatig verschijnen op social media. En dat lijkt heel onschuldig.

Als we steeds meer digitaal kunnen manipuleren. Wat gaat dat dan betekenen voor onze blik op de werkelijkheid?

Video’s op het internet zijn niet altijd betrouwbaar. Steeds vaker duiken er nepvideo’s op, op websites en social-media en ze worden steeds moeilijker van echt te onderscheiden.


Nepvideo’s en deepfake

Beleggers investeren steeds vaker in duurzame projecten. Waar komt dat geld terecht en levert het ook wat op? 

Lange tijd zien kleine beleggers, maar ook verzekeraars en pensioenfondsen investeringen in groene projecten, zoals recycling, duurzame energie en zuinige apparaten, niet zitten. Maar daar lijkt nu verandering in gekomen. Duurzame bedrijven zijn hot in de wereld van het grote geld. 

Michael Liebreich heeft al meer dan 20 jaar bedrijven die zich bezighouden met duurzame energie. Hij ziet een verband met de corona-crisis.

Nu duurzame energie geen risicovolle investering meer is, stromen miljarden Euro’s van de grote beleggers naar wind- en zonneparken.

En dus richt een deel van de beleggers zich alweer op een volgende stap. Energie duurzaam opwekken is namelijk één ding, maar het opslaan van elektriciteit is misschien nog wel belangrijker. 
Kees Koolen speelt daarop in. Hij heeft honderden miljoenen verdiend met internetbedrijven en investeert dit geld nu in de opslag van energie in batterijen.

Allice Ross heeft een boek over duurzaam beleggen geschreven. Zij ziet ook dat de grote beleggingsmaatschappijen steeds meer oog hebben voor klimaatverandering. 

Het investeren in de opslag van energie uit wind- en zonneparken is interessant, maar de pioniers denken alweer verder. Zo stroomt er de laatste jaren steeds meer geld naar de circulaire economie. 

Zo wordt er belegd in een groeiende groep bedrijven die grondstoffen uit afval proberen te winnen. Eén van die bedrijven is de Clique 

Maar wat zijn de regels voor duurzaam beleggen? En zijn al die bedrijven die zeggen dat ze in groen investeren, wel eerlijk?

Beleggers investeren steeds vaker in duurzame projecten. Waar komt dat geld terecht en levert het ook wat op? 

Duurzaam investeren

In het huidige digitale tijdperk wordt het steeds belangrijker om er mooi uit te zien. Maar wat is het schoonheidsideaal van nu en hoe ver gaan we daarin mee?

Online kunnen we met filters ons uiterlijk online bewerken zoals we willen. Zo kunnen we ervoor zorgen dat we er op social media goed uitzien. Maar ook in het echte leven is het steeds normaler geworden om ons uiterlijk aan te passen. Want, mooi zijn heeft zo z’n voordelen. Niet alleen online, maar ook bij het vinden van een baan en vrienden. Eén op de twaalf jongeren klopt daarom al aan bij een cosmetische arts. En kinderen worden zich op steeds jongere leeftijd bewust van hun uiterlijk.

Naar het schoonheidsideaal van nu heeft sociologe Sylvia Holla onderzoek gedaan. 

Dokter Tom Decates behandelt mensen in zijn kliniek in Amsterdam met botox en fillers.

Ons hedendaagse schoonheidsideaal is door de technische mogelijkheden online veranderd. En dat laten we op social media graag zien. Maar iedereen weet dat veel wat je op social media ziet, niet de werkelijkheid is.

Het ultieme schoonheidsideaal vind je dus niet op straat, maar wel op het internet. Cameron-James Wilson is 3d ontwerper. Hij creëerde Shudu.

Onder invloed van social media stellen jongeren steeds hogere eisen aan hun eigen uiterlijk. Hoe realistisch is het beeld van hoe men eruit zou moeten zien en hoe ontwikkelt de trend van de online modellen zich?

Het nieuwe schoonheidsideaal 

We zitten midden in een wooncrisis. Woningen zijn schaars en door de stijging van de huizenprijs is het voor veel jongeren onmogelijk een woning te kopen.

Ooit werd Nederland internationaal geroemd om zijn vooruitstrevende volkshuisvesting. Vooral de sociale woningbouw staat dan hoog aangeschreven. Woningen voor alle mensen, ook die met een laag inkomen. 
Nu heeft de overheid de regie over de woningmarkt losgelaten en de markt vrijgegeven. Maar het heeft de crisis op de woningmarkt niet opgelost. Integendeel, door het woningtekort rijzen huizenprijzen de pan uit. Jongeren kunnen geen woning meer kopen en moeten dealen met extreem hoge huurprijzen.

Er zijn ook mensen die helemaal geen woonruimte hebben. Ook dit zijn vaak Jongeren. Cody Hochstenbach is stadsgeograaf in Amsterdam en weet er alles van.

Maar wat is de oorzaak van het huidige woningtekort?

Dat is zo’n 100 jaar geleden het algemene beeld in Nederland

Nu is er gemiddeld 65 vierkante meter aan woonruimte beschikbaar per persoon, maar dat is niet eerlijk verdeeld?
Cody woont in een voormalige arbeiderswijk in Amsterdam. 

Zo’n 100 jaar geleden kun je zien dat kosten noch moeite worden gespaard om huurwoningen van hoge kwaliteit te maken. ‘Paleizen voor de arbeiders’ worden deze huizen dan ook wel genoemd. Achteraf een goeie investering, want ze zijn nog steeds erg gewild en brengen veel geld op, op de woningmarkt.

Er zijn in Nederland meer projecten zoals de Warren. Maar het is lang niet genoeg om de woningnood op te lossen. Daarvoor zullen er simpelweg veel meer huizen moeten worden gebouwd. Alleen dan zal het aanbod sterk toenemen en kunnen de huizenprijzen dalen, zodat de woningmarkt weer toegankelijk wordt voor iedereen.

Door een tekort aan woningen stijgen de prijzen op de woningmarkt de pan uit. Hoe komt dit? Hoe was dit vroeger geregeld in Nederland? En wat zijn de oplossingen voor de toekomst?

De toekomst van het wonen 

De overtuiging dat alles, dus ook het leven, niets meer is dan data lijkt op een nieuwe godsdienst en er zijn mensen die erin geloven.


Computersystemen worden steeds slimmer en kunnen met de huidige techniek, door middel van deep learning zichzelf dingen aanleren. Sommige mensen denken dat er een moment zal komen dat het menselijk brein wordt ingehaald door de computer en ze straks slimmer zullen zijn dan wij.
De expositie over AI: Artificiele Intelligentie in Groningen, gaat ook over dit thema.

Anders dan vroeger, kunnen we onze creaties echt tot leven laten komen. Daarbij leren en evolueren ze veel sneller dan wij en het wordt steeds belangrijker om ons af te vragen hoe ze zich tot ons verhouden.

Journalist Maghan O’Gieblyn schrijft over de relatie tussen technologie en religie. 
Meghan is daarbij gefascineerd door één van de meest invloedrijke denkers op het gebied van AI, Ray Curtsweil van Google.

Volgens het Dataïsme is alles te vangen in data. Ook de veelzijdige menselijke geest. Als dat zo zou zijn, kunnen computerdatacenters in de toekomst ook zonder ons voortleven. 

Elon Musk heeft een implantaat bedacht dat hersendata kan uitlezen. Het wordt getest op een varken.

Maar kan een computer ook het gevoel en het bewustzijn van het varken aflezen? Dat is een cruciale vraag voor het Dataïsme. Want pas als ook bewustzijn zelf op computers kan draaien, is digitaal leven eventueel mogelijk.
Computeringenieur en AI-wetenschapper Bernardo Kastrup denkt dat dat niet mogelijk is. 

Sir Roger Penrose, één van de slimste wiskundigen ter wereld is het met hem eens. Hij laat dat zien aan de hand van een schaakopstelling die menselijke spelers meteen begrijpen, maar waar de slimste schaakcomputers niet uitkomen.

Bestaat het leven louter uit materie, zoals het Dataïsme ons doet geloven en zijn robots dan een volgende stap in de evolutie. Of is de mens toch uniek en hebben wij een onverklaarbaar inzicht dat niet in materie te vangen is? Het antwoord op die vraag lijkt nog ver weg.

De overtuiging dat alles, dus ook het leven, niets meer is dan data lijkt op een nieuwe godsdienst en er zijn mensen die erin geloven.

Technologie als levensvorm

Duurzame energie wordt steeds gewoner. Overal zie je zonnepanelen en windmolens. Maar hoe houd je de energiewinning constant? Het waait tenslotte niet iedere dag en de zon schijnt niet ’s nachts.

Als we ongestoord elektrisch willen rijden, onze huizen duurzaam verwarmen en onze industrie laten draaien op groene energie, dan moeten we de energie die we daarvoor oogsten ook kunnen opslaan.
Over de hele wereld zijn mensen op zoek naar manieren om energie op te slaan. Want het aanbod van duurzame energie varieert sterk. Soms is er te veel en soms is er te weinig.
De eerste oplossing waar je aan zou denken is natuurlijk een accu. En er zijn al bedrijven die enorme batterijen bouwen om de opgewekte stroom van zonne- en windparken op te slaan. Zoals hier in de woestijn van Australië waar Elon Musk in een enorme accu heeft gebouwd.

Accu’s worden steeds groter, maar ze worden nog steeds opgebouwd uit een heleboel kleine Lithium-Ion batterijen. Die zitten in de accu’s die nu in elektrische auto’s gebruikt worden en die hebben een paar nadelen. Ze laden traag en ze zijn zeer brandgevaarlijk. Daarom zijn bedrijven op zoek naar nieuwe technieken.
Zo wordt er gewerkt aan een accu die ultrasnel geladen kan worden, langer werkt en veiliger is. En in Israël is er een bedrijf dat claimt accu’s te bouwen die in 5 minuten kunnen opladen. Nederland werkt aan batterijen die veel meer energie kunnen opslaan en in Frankrijk zijn ze bezig met nanokoolstofbatterijen die je kunt verwerken in de carrosserie van een auto.
Maar echt grote hoeveelheden energie voor langere tijd opslaan is bij accu’s toch lastig. Zelfs de grootste accu-opslagsystemen kunnen maar voor een uurtje een gemiddelde stad van energie voorzien. 

Maar het kan ook anders. Zo kan er gebruik gemaakt worden van zwaartekracht. Daarbij kun je een diepe mijnschacht gebruiken waarin je een gewicht laat hangen. Met groene energie kun je het gewicht ophijsen. En als je de energie nodig hebt kun je het weer laten zakken. Zo kan het een dynamo aandrijven en komt de energie weer vrij. 

Dat kan je natuurlijk ook bovengronds doen met een toren van grote blokken.

Of je kan zware karretjes een heuvel op trekken met duurzame restenergie. Als er dan weer energie nodig is, rollen de karretjes de heuvel weer af waarbij ze een dynamo aandrijven en de energie weer vrijkomt.

In Nederland is Joris Koornneef van TNO bezig met het opslaan van energie onder de grond. Dat kan op 3 manieren.

Daarbij wordt gebruik gemaakt van zoutcavernes. Lucht en waterdichte ondergrondse holtes in zoutlagen.

Warmte wordt op een andere manier opgeslagen.

Maar er zijn nog meer manieren om warmte op te slaan.


Ondanks het groeiende aantal initiatieven voor energieopslag hebben we in Nederland veel meer energie nodig dan we zelf kunnen opwekken. We moeten het dus ook ergens anders vandaan halen. Maar waar?

Zon en windenergie zijn moeilijk te vervoeren, maar het kan met waterstof.

Maar waterstof is niet de enige mogelijkheid. Via schepen kun je namelijk ook prima ijzerpoeder vervoeren. IJzer als brandstof?

Mark Verhagen is business manager van een bedrijf dat ijzerpoeder als duurzame brandstof wil introduceren. 

Dat omzetten kan met behulp van waterstof of elektriciteit. Het verbrandingsproces is volkomen schoon.

IJzer kan makkelijk en veilig worden opgeslagen en als je het verbrandt, kan het wel 2000 graden worden. 
Welke energiedrager het gaat winnen, hangt af van schaal, kostprijs en efficiëntie. Daar draait het uiteindelijk om bij alle deelnemers in de race om opslagtechnologie.



Duurzame energie wordt steeds gewoner. Overal zie je zonnepanelen en windmolens. Maar hoe houd je de energiewinning constant? Het waait tenslotte niet iedere dag en de zon schijnt niet ’s nachts.

Opslag voor groene energie

Nederland is een van de grootste exportlanden van landbouwproducten ter wereld. Dat is goed voor onze portemonnee. Maar er kleven ook nadelen aan de intensieve landbouw.

De boer van de toekomst

Racisme is onderdeel van de samenleving. Je komt het in meer of mindere mate overal tegen. Hoe zou de wereld eruitzien als het er niet was?

Een wereld zonder racisme

Header slingers

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Tegenlicht in de klas

Type videos